Autorefraktometria – co to jest i na czym polega komputerowe badanie wzroku?

Współczesna okulistyka oferuje szereg zaawansowanych metod diagnostycznych, które pozwalają na szybkie i precyzyjne wykrywanie problemów ze wzrokiem. Jednym z fundamentalnych narzędzi w rękach specjalistów jest autorefraktometria. To nowoczesna, zautomatyzowana metoda diagnostyczna służąca do komputerowej oceny refrakcji oka. Dzięki niej możliwe jest uzyskanie wstępnych, ale bardzo dokładnych informacji na temat ewentualnych wad wzroku, takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność czy astygmatyzm. Badanie to stanowi podstawę do dalszej, pogłębionej diagnostyki i jest pierwszym krokiem w procesie doboru okularów lub soczewek kontaktowych.

Na czym dokładnie polega autorefraktometria? Przebieg badania

Autorefraktometria jest całkowicie bezbolesnym i nieinwazyjnym badaniem, które przeprowadza się przy użyciu specjalistycznego urządzenia zwanego autorefraktometrem. Cała procedura jest niezwykle szybka i komfortowa dla pacjenta, co sprawia, że jest z powodzeniem stosowana zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Pacjent siada wygodnie przed aparatem, opierając brodę i czoło na specjalnych podpórkach. Jego zadaniem jest spokojne patrzenie na wyświetlany wewnątrz urządzenia obrazek, na przykład mały domek lub balonik, który oddala się i przybliża. Taki zabieg ma na celu zrelaksowanie akomodacji oka.

W tym czasie urządzenie, takie jak nowoczesny tonorefraktometr, emituje nieszkodliwą wiązkę światła podczerwonego w kierunku dna oka. Następnie analizuje sposób, w jaki światło to odbija się od siatkówki. Na podstawie analizy drogi powrotnej promieni, komputer precyzyjnie oblicza moc refrakcji oka. Pomiar dla każdego oka trwa zaledwie kilka sekund, a po zakończeniu badania pacjent otrzymuje wydruk zawierający szczegółowe pomiary. Co istotne, badanie przeprowadzane jest bez konieczności stosowania kropli rozszerzających źrenice, chyba że istnieją ku temu specyficzne wskazania medyczne, zwłaszcza u najmłodszych pacjentów.

Jakie wady wzroku wykrywa komputerowe badanie wzroku?

Komputerowa ocena refrakcji oka pozwala na wstępne wykrycie trzech podstawowych wad refrakcji. Uzyskany wynik stanowi dla okulisty lub optometrysty punkt wyjścia do przeprowadzenia badania subiektywnego, które polega na dobieraniu szkieł korekcyjnych w oparciu o odczucia pacjenta. Wyniki z autorefraktometru są obiektywne, co oznacza, że nie zależą od odpowiedzi pacjenta.

Krótkowzroczność (miopia)

Jest to wada wzroku, w której obraz odległych obiektów ogniskowany jest przed siatkówką, a nie na niej. Skutkuje to wyraźnym widzeniem z bliska i rozmytym z daleka. Autorefraktometr mierzy ujemną moc korekcyjną (wyrażoną в dioptriach) potrzebną do prawidłowego ogniskowania obrazu. Krótkowzroczność jest jedną z najczęściej diagnozowanych wad wzroku na świecie.

Nadwzroczność (hyperopia)

W przypadku nadwzroczności sytuacja jest odwrotna – obraz powstaje za siatkówką. Powoduje to problemy z ostrym widzeniem obiektów znajdujących się blisko, a w zaawansowanych stadiach również tych odległych. Komputerowe badanie wzroku pozwala na określenie dodatniej mocy korekcyjnej, niezbędnej do skorygowania tej wady. Pacjenci z nadwzrocznością często skarżą się na bóle głowy i zmęczenie oczu podczas czytania.

Astygmatyzm

Astygmatyzm to wada wynikająca najczęściej z nieregularnego kształtu rogówki lub soczewki oka. Prowadzi do tego, że promienie świetlne są ogniskowane w dwóch różnych punktach, co powoduje zniekształcone i nieostre widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Autorefraktometr jest w stanie precyzyjnie zmierzyć nie tylko moc, ale i oś astygmatyzmu, co jest fundamentalne dla prawidłowego doboru soczewek cylindrycznych w okularach lub torycznych soczewkach kontaktowych. Pomiar krzywizny rogówki jest tutaj kluczowym elementem.

Wskazania i przygotowanie do komputerowej oceny refrakcji oka

Przeprowadzenie komputerowej oceny refrakcji oka zaleca się w wielu przypadkach. Jest to standardowy element każdej pełnej wizyty okulistycznej. Istnieje kilka głównych wskazań do wykonania tego badania, a zaliczyć do nich można:

• odczuwalne pogorszenie ostrości wzroku,

• częste bóle głowy, zwłaszcza po dłuższej pracy przy komputerze lub czytaniu,

• mrużenie oczu w celu wyostrzenia obrazu,

• problemy z widzeniem o zmierzchu (w warunkach fotopowych),

• regularne, profilaktyczne badanie wzroku co 1-2 lata,

• planowany dobór okularów lub soczewek kontaktowych.

Przygotowanie do badania jest minimalne. Zasadnicze jest, aby pacjent był zrelaksowany. Na około 20-30 minut przed badaniem zaleca się zdjęcie soczewek kontaktowych, jeśli pacjent z nich korzysta. Poza tym nie ma konieczności stosowania żadnych specjalnych leków czy kropli, o ile lekarz nie zaleci inaczej, na przykład w celu porażenia akomodacji u dzieci.

Autorefraktometria a inne badania okulistyczne – co warto wiedzieć?

Niezbędne jest zrozumienie, że wynik autorefraktometrii ma charakter orientacyjny. Mimo swojej dużej precyzji, stanowi on jedynie obiektywną bazę do dalszej diagnostyki. Ostateczny dobór korekcji okularowej zawsze musi być zweryfikowany badaniem subiektywnym, podczas którego pacjent ocenia komfort widzenia w różnych szkłach próbnych. Autorefraktometria jest częścią szerszej diagnostyki, która może obejmować inne, równie istotne pomiary.

Jednym z nich jest pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, kluczowy w diagnostyce jaskry. Wiarygodność tego pomiaru jest ściśle powiązana z grubością rogówki. Zbyt gruba lub zbyt cienka rogówka może fałszować wyniki tonometrii (pomiaru ciśnienia). Dlatego w wielu przypadkach, aby uzyskać pełny obraz stanu oka, wykonuje się dodatkowe badania. Dokładny pomiar grubości rogówki, czyli pachymetria, jest fundamentalny dla wiarygodnej oceny ciśnienia w oku. Więcej na ten temat można przeczytać na stronie: https://jasneblonia.pl/zakres-uslug/badania-diagnostyczne/pachymetria/. Inne procedury, takie jak badanie dna oka, pozwalają ocenić stan siatkówki, nerwu wzrokowego i naczyń krwionośnych.

Interpretacja wyników i ograniczenia badania

Wynik autorefraktometrii to wydruk z serią liczb, które dla laika mogą być niezrozumiałe. Opisują one wadę refrakcji oka oddzielnie dla oka prawego i lewego. Kluczowe parametry to SPH (sfera – określa krótkowzroczność lub nadwzroczność), CYL (cylinder – określa astygmatyzm) oraz AXIS (oś cylindra). Wartości te, wyrażone w dioptriach, stanowią dla specjalisty cenną informację, ale nie są gotową receptą na okulary. Należy pamiętać, że mózg i oko tworzą zintegrowany system, a ostateczna korekcja musi być komfortowa dla pacjenta.

Badanie ma także pewne ograniczenia. U małych dzieci z silną akomodacją wynik może być niedokładny, dlatego często przeprowadza się je po podaniu kropli porażających akomodację (cykloplegia). Podobnie, u pacjentów z zaawansowaną zaćmą lub innymi schorzeniami rogówki uzyskanie wiarygodnego pomiaru może być utrudnione. Mimo to, autorefraktometria pozostaje złotym standardem we wstępnej diagnostyce refrakcji i cennym narzędziem w każdym nowoczesnym instytucie okulistycznym.

Artykuł ma charakter komercyjny